Que sucede despois de que un neno escapa da escravitude?

Como se reconstrúe unha infancia rota?

Miles de menores son traficados anualmente en África subsahariana, vendidos por uns poucos euros e falsas promesas dunha vida mellor, que se traduce nunha situación de escravitude, sometidos a maltrato físico e psicolóxico, afastados durante anos dos seus lugares de orixe e familiares. A causa principal desta eiva afunde as súas raíces na extrema pobreza e na normalización destes comportamentos por descoñecemento dos dereitos da infancia.

Este proxecto, levado a cabo en centros de acollida de Mensaxeiros da Paz, Misións Salesianas e as Carmelitas Vedruna en Togo, Benín e Gabón durante tres anos, documenta como é a devolución á sociedade dun menor escravo no século XXl. Móstranos que existe unha “porta de atrás” que atopan, abren e atravesan con éxito algúns deses miles de nenos e nenas escravos en África Subsahariana, a rexión con maior incidencia de explotación infantil do planeta, onde un de cada catro menores vive baixo algunha forma de escravitude.

En Guinea Bissau, o 70 % da poboación vive por debaixo do limiar da pobreza. A inestabilidade política permanente e a escaseza de recursos no país teñen un impacto catastrófico na educación e a infancia. Algúns indicadores son alarmantes: o 5 % de nenos e nenas morren antes de cumpriren 5 anos e só un de cada dous terminará a primaria.

Ser neno ou nena en Guinea Bissau é unha carreira chea de obstáculos. A situación aínda é máis complexa para os menores con diversidade funcional. O 16 % de menores de entre 5 e 17 anos teñen algún tipo de discapacidade e viven cun grande estigma. A crenza de que non son seres humanos, senón unha encarnación do demo, está socialmente estendida. A superstición e o medo fan que sexan abandonados polas súas familias ou incluso sacrificados, especialmente nas zonas rurais do país.

O acceso á saúde, a educación, a asistencia social e outros servizos básicos é extremadamente limitado. Neste contexto, asociacións da sociedade civil e oenegués traballan para promover os dereitos das persoas con diversidade funcional e combater o estigma e a discriminación.

Para alén das estatísticas, as persoas con discapacidade son un dos colectivos máis vulnerables que existen no mundo. Máis forte ca o estigma documenta a realidade que viven os nenos e nenas con diversidade funcional en Guinea Bissau que, se non contan co apoio e a comprensión das súas familias e de toda a comunidade, enfróntanse a enormes dificultades para saíren adiante.

«Están a apagarnos» é un proxecto que comezou a finais do ano 2020, cando a empresa eléctrica Naturgy decidiu cortarlles a luz a máis de 4500 persoas que habitan nos sectores VI e V da Cañada Rea (Madrid)l.

Dise fácil e sopórtase mal. Cando o 2 de outubro de 2020 se apagaron as lámpadas nun amplo sector da Cañada Real Galiana, ninguén pensou que ía pasar tanto tempo sen resposta das Administracións: algunhas miran para outro lado porque non é da súa competencia, outras poñen sobre as sombras dun barrio precarizado o ollo de quen só ve terras para os futuros negocios de ladrillo e cemento.

Pasaron as vacacións de inverno —nunca tan inverno— e unhas festas de Nadal de árbores apagadas e sidras sen refrixerar. Filomena pareceu espertar unha poboación madrileña ata alí máis disposta a sinalar co seu dedo acusador que a empatizar coa dramática situación que vivían 4500 persoas dos sectores V e VI da Cañada. En especial, con eses 1812 menores de idade que nin sequera a intervención de organismos de Nacións Unidas soubo protexer.

“Algún día fareino” (“One Day I Will”, ODIW) é unha iniciativa artística do fotógrafo Vincent Tremeau, coa que captura as aspiracións da infancia e a xuventude en zonas de crise. Os nenos e nenas son fotografados coas roupas ou os trebellos que identifican as profesións dos seus soños, o que lles ofrece unha ventá ás súas esperanzas malia as súas circunstancias difíciles. O proxecto, documentado en zonas devastadas por conflitos e desastres naturais, mostra a resiliencia e os desexos da infancia e a xuventude. Exhibido en todo o mundo e recoñecido por medios prestixiosos como National Geographic e CNN, pon énfase na forza do espírito humano e o papel da fotografía no fomento da empatía.

A iniciativa transformouse nunha organización sen fins de lucro cuxo obxectivo é converter estes soños en realidade. Trátase de apoderar estes nenos e nenas por medio da educación, a formación, os proxectos artísticos comunitarios e a conciencia global. Dirixida á infancia e a xuventude afectadas por conflitos, pobreza e desastres, a organización quere proporcionar as ferramentas necesarias para lograr as súas ambicións. A organización mantense grazas a doazóns e ao apoio de asociacións que se esforzan en crear un futuro mellor para os nenos e nenas que viven nas sombras da crise, a través da concienciación, a educación e o apoio directo.